Long nhãn còn có tên là

Tên khoa học Euphoria longana Lamk [Euphoria longana (Lour.) Steud., Nephelium longana Lamk.] Thuộc họ Bồ hòn Sapindaceae. 

Long nhãn là đặc sản từ trái nhãn Hưng Yên. Trái long nhãn vàng tươi, dẻo thơm, ngọt tinh khiết không chỉ là một món ăn ngon, quí, đây còn là vị thuốc bổ trong dân gian.

Long nhãn là vị thuốc quý được chế biến từ cùi của quả cây nhãn. Trong thành phần long nhãn chứa 0,85% nước, chất không tan trong nước là 19,39%, chất tan trong nước 79,77% gồm 29,91% glucose, 0,22% saccharose, 1,26% acid tartric, ngoài ra có saponin, chất béo, tanin và các chất khác.

Nhãn sau khi bóc bỏ cùi và hạt.

Long nhãn sau khi sấy khô đều, không dính kết vào nhau, vị ngọt đậm, màu vàng nhạt, độ ẩm tối đa không quá 18% là loại tốt...

Long nhãn sau khi sấy

Theo Đông y, long nhãn vị ngọt, tính bình, quy vào kinh tâm, tỳ. Tác dụng bổ huyết, dưỡng tâm, an thần, ích trí, bổ tỳ, kiện vị. Chủ trị các chứng thiếu máu, suy nhược cơ thể, mệt mỏi, mất ngủ, hay quên, tim hồi hộp, loạn nhịp, lo nghĩ quá nhiều, ăn uống, tiêu hóa kém. Liều dùng 4-16g.

+Vị ngọt, tính bình (Bản Kinh).

+Vị ngọt, chua (Tân Tu Bản Thảo).

+Vị ngọt, tính ôn (Bản Thảo Hối Ngôn).

+Vị ngọt, tính ấm (Trung Dược Học).

+Khử độc (Danh Y Biệt Lục).

+Dưỡng huyết, an thần, ích trí, liễm hãn, khai Vị, ích Tỳ (Trấn Nam Bản Thảo).

+Đại bổ âm huyết (Dược Phẩm Hóa Nghĩa).

+Bổ Tâm, Tỳ, dưỡng huyết, an thần (Trung Dược Học).

+ Chủ trị ngũ tạng tà khí,  chán ăn, uống lâu ngày làm khỏe trí não, thông minh (Bản Kinh).

+ Trị lo nghĩ quá mức, lao thương Tâm Tỳ, hay quên, hồi hộp, hư phiền, mất ngủ, tự ra mồ hôi, giật mình lo sợ, các chứng suy nhược (Trung Dược Học).

+ Trị mất ngủ, hồi hộp, hay quên: Hoàng kỳ 12g, Bạch truật 12g, Đảng Sâm 12g, Đương qui 8g, Phục thần 12g, Long nhãn nhục 12g, Toan táo nhân 12g, Mộc hương 4g (cho sau), Viễn chí 6g, Chích thảo 4g, sắc nước uống (có thể cho thêm Gừng tươi và Đại táo) (Quy Tỳ Thang - Tế Sinh Phương).

+ Ôn bổ Tỳ Vị, trợ tinh thần: Long nhãn nhục, nhiều ít tùy dùng, ngâm rượu 100 ngày, mỗi ngày uống (Long Nhãn Tửu – Vạn Thị Gia Sao).

+ Trị Tỳ hư, tiêu chảy: Long nhãn khô 14 trái, Sinh khương 3 lát, sắc uống  (Tuyền Châu Bản Thảo).

+ Trị sinh xong bị phù thũng: Long nhãn khô, Sinh khương, Đại táo, sắc uống  (Tuyền Châu Bản Thảo).

Món ăn - bài thuốc có long nhãn

Long nhãn được xếp vào nhóm thuốc bổ huyết, có công dụng bổ tâm, an thần, kiện tì, ích khí, dưỡng huyết, tráng dương... được sử dụng dưới nhiều dạng như thuốc sắc, thuốc cao, thuốc hoàn, ngâm rượu...

- Long nhãn có thể ngâm làm rượu thuốc. Rượu long nhãn có thể ngâm độc vị, hoặc ngâm phối hợp với các vị thuốc khác.

- Rượu Diên linh tửu: Long nhãn được ngâm cùng kỳ tử, đương qui, bạch truật, đậu đen.

- Rượu Diên thọ tửu: Long nhãn được ngâm cùng quế hoa và đường trắng.

- Rượu long nhãn độc vị: Ngâm 150 -200g long nhãn trong 1 lít rượu trắng.

Lưu ý: Rượu long nhãn ngâm sau 15 ngày là dùng được, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 1 chén nhỏ (15-20ml).

Bài 1: Cháo long nhãn dùng cho người huyết hư, để bổ huyết, kiện tỳ, dưỡng tâm, an thần: Long nhãn 16g, đại táo 15g, ngạnh mễ (gạo tẻ) 100g nấu cháo ăn thường xuyên mỗi ngày một thang, ăn liên tục vài ba tuần.

Bài 2: Tác dụng ích khí huyết, bổ thận âm dùng long nhãn 16g, hoài sơn 16g, giáp ngư 500g. Giáp ngư mổ bỏ ruột, cắt thành miếng rồi đem hầm với 2 vị thuốc trên, khi chín nhừ nêm gia vị vào, ăn thịt và uống nước.

Bài 3: Bổ can, thận, ích khí huyết dùng câu kỷ tử 12g, long nhãn 12g, hoàng tinh 12g, đường kính 50g, trứng chim bồ câu 4 quả. Lấy ba vị thuốc đem rửa sạch, thái nhỏ, bỏ vào nồi thêm 3 bát nước đun sôi, sau 30 phút đập trứng chim câu vào, chia đều uống làm hai ngày, mỗi ngày một lần, trong vài tuần.

Bài 4: Bổ ích khí huyết, dưỡng tâm an thần: Long nhãn tươi 300g, đường kính trắng 500g, hai thứ bỏ vào chưng kỹ, để nguội cho vào lọ kín. Mỗi lần ăn 12-16g, ngày 2 lần.

Bài 5: Bổ huyết, điều trị chứng thiếu máu, cơ thể suy nhược, thể trạng mệt mỏi, đoản hơi: Long nhãn 16g, đương quy 12g, hoàng kỳ 12g, thục địa 16g. Sắc uống ngày một thang, chia 2 lần, uống ấm.

Bài 6: Tác dụng an thần, ích trí, trị chứng mất ngủ, trí nhớ suy giảm, hay quên, lo nghĩ quá nhiều dẫn đến tâm hồi hộp, loạn nhịp, hoa mắt, chóng mặt dùng long nhãn 16g, câu đằng 12g, toan táo nhân 10g, thục địa 16g.

Bài 7: Trường hợp tỳ hư, ăn uống tiêu hóa kém, không ngon miệng dùng bạch truật 12g, hoài sơn 12g, long nhãn 12g, ý dĩ nhân 10g, liên nhục 10g, phục thần 12g, cam thảo 8g. Sắc uống ngày 1 thang. Bài 8: Để ích khí bổ huyết, kiện tỳ, dưỡng tâm dùng bài Quy tỳ thang: Nhân sâm 10g, bạch truật 12g, hoàng kỳ 12g, long nhãn 12g, toan táo nhân 12g, phục thần 12g, viễn chí 8g, mộc hương 6g, cam thảo 8g. Sắc uống ngày một thang chia 2-3 lần, uống khi thuốc còn ấm.

Mọi người tham khảo thêm tại đây nhé: ĐẶC SẢN LONG N...NG NHÃN